نقش نهادهای کنترل گر در تحقق اهداف مورد نظر قانون گذار به منظور اجرای صحیح مقررات توسط سازمان مجری، بر کسی پوشیده نیست. مقنن به منظور اطمینان از اجرای صحیح قوانین و عمل فرد مجری در چهارجوب قانون، اقدام به تاسیس نهادهای نظارتی نموده تا از اجرای صحیح و کامل مقررات اطمینان حاصل گردد. نهاد ها و اشخاص متعدد بنا به جایگاه اجتماعی و اهمیت وظایف، تحت نظارت های متتناسب قرار دارند. برای مثال دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا به تخلفات وکلای دادگستری رسیدگی می کند. در این گفتار تلاش داریم شما را با تخلفات انتظامی قضات، نحوه شکایت از قاضی دادگستریو نهاد های صالح به منظور رسیدگی به تخلفات ایشان را آشنا کنیم.

قانون نظارت بر رفتار قضات

به موجب ماده 2 قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب 17/07/1390 تمام قضاتی که به حکم رئیس قوه قضاییه به سمت قضایی منصوب می شوند مشمول این قانون می باشند. لذا باید توجه داشت اشخاصی که دارای سمت قضایی نیستند ( مانند اعضای شورای حل اختلاف ) مشمول قانون فوق و ضمانت اجراهای مندرج در آن نمی باشند.

 دادسرای انتظامی قضات و نحوه ثبت شکایت در دادسرا

فرایند رسیدگی به تخلفات قضات و شکایت از قاضی دادگستری از دادسرای انتظامی قضات آغاز می گردد. ریاست دادسرا به عهده دادستان انتظامی قضات است که مشارالیه به تعداد کافی معاون و دادیار دارد. دادسرا وظایفی از قبیل؛ بازرسی و کشف تخلفات انتظامی قضات و تعقیب آنان در هر مرتبه، نظارت مستمر بر عملکرد قضات، پیشنهاد تعلیق قاضی به دادگاه عالی، بازرسی و تهیه گزارش در مورد عملکرد قضات و … را بر عهده دارد. جهات قانونی شروع به تعقیب قاضی عبارت است از:

1. شکایت ذینفع یا نماینده قانونی وی
2. اعلام رئیس قوه قضاییه
3. اعلام رئیس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور
4. اعلام شعبه دیوان عالی کشور
5. ارجاع دادگاه عالی
6. اطلاع دادستان.

بنابراین چنان چه شخصی به عنوان یکی از افراد دارای سمت در پرونده ای، تخلفی از قاضی ملاحظه کند به استناد بند اول و به عنوان ذینفع، حق طرح شکایت از قاضی دادگستری و درخواست تعقیب قاضی را دارد. ذینفع می تواند با تهیه کامل مستندات و تنظیم شکواییه، شکایت و مستندات را از طریق پست به دادسرای انتظامی ارسال کند و یا با مراجعه حضوری، شکایت خویش را توسط دبیرخانه دادسرا ثبت نماید. جهت اطلاع از موارد لازم برای ثبت شکواییه به لینک ….. مراجعه نمایید. ( ضمن فصل سوم آیین نامه اجرایی قانون نظارت بر رفتار قضات، مواردی که شکایت می بایست مشتمل بر آنها باشد مورد تصریح واقع گردیده است )

دادگاه عالی و تجدید نظر انتظامی قضات

پس از بررسی پرونده توسط دادسرا در رابطه با شکایت از قاضی دادگستری چنان چه تخلف قاضی محرز شود پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه عالی ارسال می شود. دادگاه در محدوده کیفرخواست و با تشکیل جلسه به تخلف رسیدگی می کند. آرای دادگاه عالی مبنی بر محکومیت قاضی به مجازات انتظامی تا درجه پنج، قطعی است و در سایر موارد توسط محکوم علیه و در مورد آرای برائت توسط دادستان طرف یک ماه از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در دادگاه عالی تجدید نظر است. اگر پس از تحقیقات در دادسرا تخلفی احراز نگردد پرونده با صدور قرارمنع تعقیب مواجه می گردد. هم چنین در مواردی دادستان انتظامی در بررسی اولیه شکایت را بی اساس تشخیص دهد، دستور بایگانی پرونده را صادر می نماید.

مجازات های انتظامی قضات

پس از احراز تخلف، قاضی با توجه به نوع تخلف به یکی از مجازات های ذیل محکوم می گردد؛

• توبیخ کتبی
• کسر از حقوق
• تنزل پایه قضایی
• انفصال موقت از خدمت
• خاتمه خدمت از طریق بازنشستگی با داشتن حداقل بیست و پنج سال سابقه
• بازخرید خدمت در صورت داشتن کمتر از بیست و پنج سال سابقه
• تبدیل به وضعیت اداری
• انفصال دائم از خدمت قضایی و انفصال دائم از خدمات دولتی

تخلفات انتظامی قضات

تخلفات انتظامی قضات، طیف گسترده ای از رفتارها را شامل می گردد که بررسی و تبیین دقیق هر یک از تخلفات در این گفتار میسر نیست لذا تلاش می گردد اهم این تخلفات مورد تبیین واقع گردد.

انواع تخلفات قضات

برخی تخلفات قضات عبارتند از:

1. خروج از بی طرفی؛ اصل بی طرفی، جلوه گاه اصلی یک دادرسی منصفانه است. مثلا فرض کنید الف دعوایی به طرفیت ب مطرح کند و دادگاه با غرض ورزی و  بدون ابلاغ وقت رسیدگی به ب و سلب فرصت دفاع از وی، حکم بر محکومیت وی صادر کند. در چنین موردی رفتار قاضی مصداق تخلف اخیر است.
2. رفتار خلاف شان قضایی؛ رفتار خلاف شان عبارت است از انجام هرگونه عملی که در قانون جرم تلقی شده و یا خلاف عرف مسلم قضات باشد. مثلا اگر قاضی در جلسه دادرسی لفظ توهین آمیزی را به یکی از طرفین نسبت دهد علاوه بر این که مرتکب جرم توهین شده، رفتار وی مصداق تخلف مزبور است.
3. پذیرفتن هرگونه هدیه یا خدمت یا امتیاز غیر متعارف به اعتبار جایگاه قضایی
4. خودداری از پذیرش مستندات و لوایح طرفین
5. استنکاف و امتناع از رسیدگی
6. خودداری از اعتبار دادن به مفاد اسناد ثبتی بدون جهت قانونی؛ مثلا فرض کنید الف دعوایی به طرفیت ب با خواسته الزام به تنظیم سند رسمی ملک X مطرح نماید. پس از اخذ استعلام از اداره ثبت محل مشخص می گردد ملک X  به نام ج در دفتر املاک ثبت شده است. حال اگر قاضی بدون توجه به مالکیت رسمی ج و در حالی که وی طرف دعوا نبوده، حکم بر محکومیت ب به تنظیم سند رسمی ملک صادر کند رفتار وی مصداق تخلف مارالذکر است.
7. خارج کردن لوایح و مستندات طرفین از پرونده
8. عدم حضور در جلسه رسیدگی بدون عذرموجه
9. اهمال در انجام وظایف محوله
10. اعلام نظر ماهوی قبل از صدور رای
11. عدم رعایت مقررات مربوط تشکیل جلسه رسیدگی و ابلاغ وقت رسیدگی
12. خودداری از اعلام تخلف کارکنان اداری، کارشناسان و…
13. رفتار خارج از نزاکت حین انجام وظیفه
14. صدور رای غیر مستند و غیر مستدل و ….

تعلیق قاضی

هرگاه قاضی در مظان ارتکاب جرم عمدی قرارگیرد دادستان موضوع را بررسی و چنان چه دلایل و قرائن دلالت بر توجه اتهام داشته باشد تعلیق وی را از سمت قضایی تا صدور رای قطعی توسط مرجع صلاحیت دار از دادگاه عالی تقاضا می کند و دادگاه پس از بررسی، تصمیم مقتضی اتخاذ می کند. قاضی تعلیق شده در ایام تعلیق از یک سوم تمام حقوق و مزایا برخوردار و در صورت برائت یا منع تعقیب، مستحق دریافت مابقی آن است.

نقش حفاظت و اطلاعات کل قوه قضاییه در نظارت بر رفتار قضات

طبق ماده 16 آیین نامه اجرایی قانون نظارت بر رفتار قضات، مرکز حفاظت و اطلاعات کل قوه قضاییه در صورت وصول گزارش هایی علیه قضات، موضوع را به دادستان گزارش نموده و پس از اخذ مجوز قضایی لازم و با رعایت شئون قضایی و به نحوی که به حیثیت قاضی خدشه ای وارد نشود، تحقیقات را انجام و نتیجه را در مهلت مقرر به مرجع نظارتی گزارش می دهد.

مشاورین حقوقی ایرانلا

در این گفتار صرفا اشاره مختصری به ساختار دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات، نحوه رسیدگی به تخلف، انواع تخلفات و شکایت از قاضی دادگستری و … شد. بدیهی است تطبیق رفتار قضات با هر یک از تخلفات مذکور، امری تخصصی است و عدم درک صحیح از رفتار قاضی و یا تنظیم شکواییه ناقص می تواند منتج به تضییع حقوق اشخاص گردد. لذا پیشنهاد می گردد به منظور شکایت از انتظامی از قاضی از مشاورین حقوقی ایرانلا و تجربه وکلای دادگستری استفاده نمایید.

با توجه به خدمات و توضیحات فوق بایستی عنوان نمود که وکلای این دفتر می توانند در مواردی همچون شکایت از ضابطین دادگستری، ثبت دادخواست، لایحه، مشاوره تخصصی و یا قبول وکالت و طرح دعوا و شکایت از وکیل دادگستری، شکایت از داور پرونده، اعتراض به دیوان عدالت اداری ، دستور توقف رای داوری مرجعی حرفه ای و تخصصی جهت احقاق حقوق موکلین باشند.

برای انجام این امر می توانید با تماس با گروه حقوقی ایرانلا  درخواست مشاوره تلفنی و حضوری را داشته باشید.

پشتبانی تمام وقت، حق وکالت منصفانه، تجربه و سابقه بالا، تسلط کافی بر تمامی قوانین قضایی، وجدان کاری بالا و … همگی از مزایای بهره گیری از وکلای موسسه حقوقی قلمداد محسوب می شود.