با تسلط بر شرایط و قوانین داوری می توان چگونگی انتخاب میانجی و در صورت بروز مشکل چگونگی شکایت از داور پرونده را به صورت قانونی مطرح نمود.برای بسیاری از کارها مثل صلح و سازش، طلاق، خرید و فروش، ارث و …. می توان میانجی یا داور تعیین کرد اما به جز حل اختلاف، می توان برای پیشگیری از اختلاف هم میانجی تعیین کرد.

مواد داوری در قانون آئین دادرسی مدنی

 ماده ۴۵۴

کلیه اشخاصی که اهلیت اقامه دعوا دارند می توانند با تراضی یکدیگر منازعه و اختلاف خود را خواه در دادگاهها طرح شده یا نشده باشد و در صورت طرح در هر مرحله ای از رسیدگی باشد  به داوری یک یا چند نفر، ارجاع دهند.

ماده ۴۵۵

متعاملین می توانند ضمن معامله ملزم شوند و یا به موجب قرارداد جداگانه تراضی نمایند که در صورت بروز اختلاف بین آنان به داوری مراجعه کنند و نیز می توانند داور یا داوران خود را قبل یا بعد از بروز اختلاف، تعیین نمایند.

تبصره-در کلیه موارد رجوع به داور، طرفین می توانند انتخاب داور یا داوران را به شخص ثالث یا دادگاه واگذار کنند.

ماده ۴۵۶

در مورد معاملات و قراردادهای واقع بین اتباع ایرانی و خارجی، تا زمانی که اختلاف ایجاد نشده است طرف ایرانی نمی تواند به نحوی از انحاء ملتزم شود که در صورت بروز اختلاف، حل آن را به داور یا داوران یا هیاتی ارجاع نماید که آنان دارای همان تابعیتی باشند که طرف معامله دارد. هر معامله و قراردادی که مخالف این منع قانونی باشد در قسمتی که مخالفت دارد باطل و بلااثر، خواهد بود.

ماده ۴۵۷

ارجاع دعوای راجع به اموال عمومی و دولتی به داوری پس از تصویب هیات وزیران و اطلاع مجلس شورای اسلامی صورت می گیرد. در مواردی که طرف دعوا خارجی و یا موضوع دعوا از موضوعاتی باشد که قانون آن را مهم تشخیص داده تصویب مجلس شورای اسلامی نیز ضروری است .

ماده ۴۵۸

در هر مورد که داور تعیین می شود باید موضوع و مدت داوری و نیز مشخصات طرفین و داور یا داوران به طوری که رافع اشتباه باشد تعیین گردد. در صورتی که تعیین داور بعد از بروز اختلاف باشد موضوع اختلاف که به داوری ارجاع شده باید به طور روشن، مشخص و مراتب به داوران ابلاغ شود.

تبصره –قراردادهای داوری که قبل از اجرای این قانون تنظیم شده اند با رعایت اصل (۱۳۹) قانون اساسی، تابع مقررات زمان تنظیم می باشند.

تعیین داور

بر اساس ماده 459 در مواردی که طرفین معامله یا قرارداد، متعهد به معرفی داور شده ولی داور یا داوران خود را معین نکرده باشند و در موقع بروز اختلاف نخواهند و یا نتوانند در معرفی داور اختصاصی خود اقدام و یا در تعیین داور ثالث، تراضی نمایند و تعیین داور به دادگاه یا شخص ثالث نیز محول نشده باشد یک طرف می تواند داور خود را معین کرده به وسیله اظهارنامه رسمی به طرف مقابل معرفی و درخواست تعیین داور نماید و یا نسبت به تعیین داور ثالث تراضی کند. در این صورت طرف مقابل مکلف است ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه داور خود را معرفی و یا در تعیین داور ثالث تراضی نماید. هرگاه تا انقضای مدت یادشده اقدام نشود ذینفع می تواند حسب مورد برای تعیین داور به دادگاه مراجعه کند.

ماده ۴۶۰

در مواردی که مقرر گردیده است حل اختلاف به یک نفر داور، ارجاع شود و طرفین نخواهند یا نتوانند در انتخاب داور، تراضی نمایند و نیز در صورتی که داور یکی از طرفین، فوت شود یا استعفا دهد و طرف نامبرده نخواهد جانشین او را معین کند و یا در هر موردی که انتخاب داور به شخص ثالث واگذار شده و آن شخص از تعیین داور، امتناع نماید یا تعیین داور از طرف او غیر ممکن باشد.

هر یک از طرفین می توانند با معرفی داور مورد نظر خود وسیله اظهارنامه از طرف مقابل درخواست نماید که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، نظر خود را در مورد داور واحد اعلام کند و یا حسب مورد در تعیین جانشین داور متوفی یا مستعفی یا داوری که انتخاب او وسیله ثالث، متعذر گردیده اقدام نماید. در صورتی که با انقضای مهلت، اقدامی به عمل نیاید برابر قسمت اخیر ماده قبل، عمل خواهد شد.

ماده ۴۶۱

هر گاه نسبت به اصل معامله یا قرارداد راجع به داوری، بین طرفین، اختلافی باشد دادگاه ابتدا به آن رسیدگی و اظهار نظر می نماید .

ماده ۴۶۲

در صورتی که طرفین نسبت به دادگاه معینی برای انتخا ب داور تراضی نکرده باشند دادگاه صلاحیتدار برای تعیین داور، دادگاهی خواهد بود که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

ماده ۴۶۳

هر گاه، طرفین ملتزم شده باشند که در صورت بروز اختلاف بین آنها شخص معینی داوری نماید و آن شخص نخواهد یا نتواند به عنوان داور رسیدگی کند و به داور یا داوران دیگری نیز تراضی ننمایند رسیدگی به اختلاف در صلاحیت دادگاه خواهد بود.

ماده ۴۶۴

در صورتی که در قرارداد داوری ، تعداد داور معین نشده باشد و طرفین نتوانند در تعیین داور یا داوران، توافق کنند هر یک از طرفین باید یک نفر داور اختصاصی معرفی و یک نفر به عنوان داور سوم به اتفاق، تعیین نمایند.

ماده ۴۶۵

در هر مورد که داور یا داوران، وسیله یک طرف یا طرفین انتخاب می شود انتخاب کننده، مکلف است قبولی داوران را اخذ نماید. ابتدای مدت داوری، روزی است که داوران، قبول داوری کرده و موضوع اختلاف و شرایط داوری و مشخصات طرفین و داوران به همه آنها ابلاغ شده باشد .

ماده 467

در مواردی که دادگاه به جای طرفین یا یکی از آنان داور تعیین می کند باید حداقل از بین دو برابر تعدادی که برای داوری، لازم است و واجد شرایط هستند داور یا داوران لازم را به طریق قرعه معین نماید .

مدت زمان داوری

بر اساس ماده 468 قانون، دادگاه پس از تعیین داور یا داوران و اخذ قبولی، نام و نام خانوادگی و سایر مشخصات طرفین و موضوع اختلاف و نام و نام خانوادگی داور یا داوران و مدت داوری را کتباً به داوران ابلاغ می نماید. در این مورد، ابتدای مدت داوری، تاریخ ابلاغ به همه داوران می باشد.

اعتراض به رأی داوری

ماده 490 قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مهلت اعتراض و ابطال رأی داوری را 20 روز از تاریخ ابلاغ برای اشخاص مقیم ایران و 2 ماه برای اشخاص مقیم خارج از کشور مقرر نموده است. طبق ظاهر این ماده امکان ابطال رای داوری خارج از موعد فوق وجود نخواهد داشت.

اشخاص صالح جهت داوری

بر اساس ماده 469 در صورت رضایت طرفین دادگاه می تواند اشخاص زیر را به سمت داور تعیین نماید :

• کسانی که سن آن ها کمتر از بیست وپنج سال تمام باشد.
• کسانی که در دعوا ذینفع باشند.
• کسانی که با یکی از اصحاب دعوا قرابت سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند.
• کسانی که قیم یا کفیل یا وکیل یا مباشر امور یکی از اصحاب دعوا می باشند یا یکی از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.
• کسانی که خود یا همسرانشان وارث یکی از اصحاب دعوا باشند.
• کسانی که با یکی از اصحاب دعوا یا با اشخاصی که قرابت نسبی یا سبیی تا درجه دوم از طبقه سوم با یکی از اصحاب دعوا دارند در گذشته یا حال دادرسی کیفری داشته باشند.
• کسانی که خود یا همسرانشان و یا یکی از اقرابای سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم او با یکی از اصحاب دعوا یا زوجه و یا یکی از اقربای نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم او دادرسی مدنی دارند.
• کارمندان دولت در حوزه ماموریت آنان.

*تبصره- بر اساس ماده 470 تمامی قضات و کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی، هر چند با رضایت طرفین نمی توانند داوری نمایند.*

چه اشخاصی صلاحیت داوری ندارند؟

بر طبق ماده 466 قانون اشخاص زیر را هر چند با رضایت، نمی توانند به عنوان داور انتخاب شوند:

1. اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند.
2. اشخاصی که به موجب حکم قطعی دادگاه و یا در اثر آن، از داوری، محروم شده اند.

انتخاب داور با قرعه

در مواردی که داور با قرعه تعیین می شود  هر یک از طرفین می توانند پس از اعلام در جلسه، در صورت حضور و در صورت غیبت از تاریخ ابلاغ تا ده روز، داور تعیین شده را رد کنند مگر این که موجبات رد، بعداً حادث شود که در این صورت، ابتدای مدت، روزی است که علت رد، حادث گردد. دادگاه پس از وصول اعتراض، رسیدگی می نماید و چنانچه اعتراض را وارد تشخیص دهد داور دیگری تعیین می کند.

عزل داور

بر طبق ماده 472 بعد از تعیین داور یا داوران،  طرفین حق عزل آنان را ندارند مگر با رضایت.

در موارد زیر داوری از بین می رود:

۱- با تراضی کتبی طرفین دعوا

۲- با فوت یا حجر یکی از طرفین دعوا

رای داوری در موارد زیر باطل است و قابلیت اجرایی ندارد:

۱- رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.

۲- داور، نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده رای صادر کرده است .

۳- داور خارج از حدود اختیار خود رای صادر نموده باشد. در این صورت، فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است ابطال می گردد.

۴- رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد.

۵- رای داور با آن چه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و دارای اعتبار قانونی است مخالف باشد.

۶- رای به وسیله داورانی صادر شده که مجاز به صدور رای نبوده اند.

۷- قرارداد رجوع به داوری، بی اعتبار بوده است .

دعاوی زیر، قابل ارجاع به داوری نیست:

۱- دعوای ورشکستگی

۲- دعاوی راجع به اصل نکاح ، فسخ آن ، طلاق و نسب

شکایت از داور پرونده

جهت شکایت از داور و درخواست حکم بطلان رای بایستی دادخواست تنظیم نمود که این دادخواست طبق تبصره ماده 491 نیازمند پرداخت هزینه دادرسی نمی باشد.قانون گذار در موضوع داوری یک مورد را مستلزم تقدیم دادخواست می داند و آن، جایی است که مدعی در مواردی که ارجاع به داوری از طریق دادگاه نبوده پس از ابطال رای داور، قصد اقامه دعوا را داشته باشد. پس از تنظیم دادخواست و ارسال به مرجع ذیصلاح، قانونگذار پس از بررسی در صورت وارد نبودن اعتراض و شکایت مطروحه قرار رد آن را صادر می نماید و در صورت قبول دادخواست جهت اطلاع بیشتر و رسیدگی به موضوع جلسه رسیدگی برای حضور طرفین را تنظیم می نماید.

مشاورین حقوقی ایرانلا

با توجه به خدمات و توضیحات فوق بایستی عنوان نمود که وکلای این دفتر می توانند در مواردی همچون شکایت از ضابطین دادگستری، ثبت دادخواست، لایحه، مشاوره تخصصی و یا قبول وکالت و طرح دعوا و اعتراض به دیوان عدالت اداری ،ابلاغ تشکیل جلسه داوری، دستور توقف رای داوری مرجعی حرفه ای و تخصصی جهت احقاق حقوق موکلین باشند.

برای انجام این امر می توانید با تماس با گروه حقوقی ایرانلا  درخواست مشاوره تلفنی و حضوری را داشته باشید.

پشتبانی تمام وقت، حق وکالت منصفانه، تجربه و سابقه بالا، تسلط کافی بر تمامی قوانین قضایی، وجدان کاری بالا و … همگی از مزایای بهره گیری از وکلای موسسه حقوقی قلمداد محسوب می شود.