تفاوت‌ نام تجاری و علامت تجاری را می توان به دو دسته عمده تقسیم کرد؛ تفاوت‌های ظاهری و تفاوت‌های قانونی، ابتدا تفاوت‌های ظاهری مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس به مباحث مهم قانونی آن پرداخته می‌شود.

نام تجارتی چیست؟

 در ماده ۳۰ بند ج  قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجارتی مصوب ۱۳۸۶، نام تجاری اینگونه تعریف شده ‌است: اسم یا عنوانی که معرف و مشخص‌ کننده شخص حقیقی یا حقوقی باشد. در قانون سازمان جهانی مالکیت فکری نام تجارتی: نام یا عنوانی در نظر گرفته شده که یک شرکت را متمایز می‌کند. که از نام مبتکرانه یا نام شخص یا نام خانوادگی وی یا از همه و هر گونه اضافه‌ای که مربوط به نوع تجارت یا فعالیت آن باشد، تشکیل شده باشد.

همانطور که در هر دو تعریف در رابطه با تفاوت نام تجاری و علامت تجاری نیز اشاره شده، نام تجارتی در برگیرنده اسم یا عنوان است. پس بر خلاف علامت نشان تصویری را شامل نمی‌شود. از طرف دیگر باید خاطر نشان کرد که نام تجارتی همچون علامت دارای ارزش اقتصادی است و از عناصر مهم تجارت، مالکیت فکری و مباحث گمرکی به حساب می‌آید. و همچنین می تواند موضوع دعاوی از جمله، جعل، نقض و غیره واقع شود. *اما بین نام تجاری و اسم تجاری نباید تفکیک قائل شد و باید این دو را یکسان در نظر گرفت.*

آیا بین نام تجاری و علامت تجاری تفاوتی وجود دارد؟

علامت تجاری و نام تجاری گاه بین صاحبان تجارت و مصرف‌کنندگان به اشتباه یک اصطلاح در نظر گرفته می‌شود و موجب سردرگمی می‌شود و گاه ممکن است یک شرکت تجارتی از نام تجارتی خود به عنوان علامتش استفاده کند. به عنوان مثال شرکت کوکاکولا که نام تجارتی خود را بر روی محصولاتش استفاده می‌کند. اما صاحبان شرکت‌های تجارتی و آنها که قصد ورود به علم تجارت را دارند باید بدانند که به طور قانونی بین نام و علامت در سطح دنیا و طبق قوانین داخلی ما تفاوت‌هایی وجود دارد.

علامت تجاری چیست؟

علامت تجارتی طبق ماده ۳۰ قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجارتی مصوب ۱۳۸۶: یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد.

بر اساس تعریف وایپو در رابطه با تفاوت نام تجاری و علامت تجاری (سازمان جهانی مالکیت فکری): علامت تجارتی، یک نشانه یا ترکیبی از نشانه‌هاست که کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از سایر مؤسسات قابل تشخیص می‌کند. این نشانه‌ها ممکن است از کلمات، حروف، اعداد، تصویر، شکل و رنگ‌ها یا تلفیقی از آنها یا نشانه‌های بویایی (مثل عطرها و …) یا نشانه‌های شنیداری مثل صداها و… باشد. (طبق قوانین ما بو و صدا نمی‌تواند به عنوان علامت تجارتی ثبت شوند.)

تفاوت‌های ظاهری نام تجاری و علامت تجاری

تفاوت‌ نام تجاری و علامت تجاری که در بالا تعاریف اولیه قانونی بین‌المللی و داخلی آن بیان شد، را می توان به دو دسته عمده تقسیم کرد؛ تفاوت‌های ظاهری و تفاوت‌های قانونی، ابتدا تفاوت‌های ظاهری مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس به مباحث مهم قانونی آن پرداخته می‌شود.

1.  علامت تجارتی نشانه تصویری است که برای تمایز کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالیکه نام تجارتی عنوان یا اسمی است که برای تمایز اسامی شرکت‌ها و کمپانی‌ها در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال نام تجارتی شرکت اپل: APPLE INC.  است در حالیکه علامت تجارتی اپل یک سیب گاز زده است و یا نام تجارتی شرکت نایک: NIKE,INC است و علامت تجارتی آن یک تیک سیاه که بالای آن نام NIKE دیده می‌شود.
2. برای اینکه مخاطب جذب یک علامت شود از عناصر بصری مختلفی از جمله تغییر شکل اغراق آمیز حروف و یا رنگ‌های مختلف بهره گرفته می‌شود. در صورتی که نام تجارتی صرفا حروف است و معمولا در نوشتنش یک فونت معیار استفاده می‌شود.
3. موقعیت علامت تجارتی بر روی محصول یا سایت اصولا ثابت است. در سایت معمولا بالای صفحه گنجانده می‌شود. جایی که  مخاطب اول از همه متوجه آن شود. در حالی که نام تجارتی معمولا روی محصول یا سایت درج نمی‌شود و در صورت درج نیز در معرض دید نیست.
4. نام تجارتی معمولا با عباراتی نظیر « ساخته شده توسط…» یا« محصولی از شرکت… » همراه است. در حالیکه در علامت تجارتی نیازی به این عبارات نیست.
5. نام تجاری ممکن است شامل نوع شرکت مثلا «با مسئولیت محدود» و یا «سهامی خاص» و … باشد. در صورتی در علامت تجارتی اصلا لزومی به استفاده از نوع شرکت نیست. و در عرف تجارتی بین‌الملل عملا چنین چیزی به چشم نمی‌خورد.

تفاوت‌های قانونی نام تجاری و علامت تجاری

پس از توضیح در خصوص تفاوت‌های ظاهری نام تجارتی و علامت تجارتی، و مشخص شدن این نکته که بین آنها هم در قانون و هم در عرف تجارتی  تمایز قائل می شوند. حال به تفاوت‌های قانونی این دو اشاره می کنیم:

در رابطه با تفاوت نام تجاری و علامت تجاری بایستی به این نکته اشاره نمود که نام تجارتی برای آنکه مورد حمایت قانون قرار بگیرد نیاز به ثبت ندارد. ممکن است در برخی مقالات به شما گفته شود که نام تجاری برای حمایت باید حتما ثبت شود. این گفته کاملا غلط است. بر طبق ماده ۴۷ قانون ثبت اختراعات …. : «با رعایت قوانین و مقررات ثبت اجباری نام‌های تجارتی، این قبیل نامها حتی بدون ثبت در برابر عمل خلاف قانون اشخاص ثالث حمایت می‌شوند….» 

در ماده ۵۷۸ قانون تجارت نیز آمده است: «ثبت اسم تجارتی اختیاری است.»

*پس اگرچه می توان نام یا همان اسم تجارتی را ثبت کرد ولی عدم ثبت آن به معنای عدم حمایت قانون نیست.*

مرجع ثبت یا حمایت از علامت تجاری و نام تجاری

علامت تجارتی بسته به اینکه به صورت داخلی یا بین‌المللی ثبت شده باشد، قلمرو حمایت آن متفاوت خواهد بود. ولی قلمرو نام تجارتی معمولا در حوزه فعالیت تاجر یا شرکت تجارتی تعیین و مورد حمایت است.

مدت حمایت از علامت تجاری و نام تجاری

در خصوص علامت با ثبت اولیه اظهارنامه یک علامت به مدت ۱۰ سال قابل حمایت خواهد بود. این مدت با درخواست مالک، طی دوره‌های ۱۰ ساله قابل تمدید است. در حالیکه یک نام تجارتی تا زمانی که شرکت باقیست و منحل نشده و یا به حکم قانون ممنوع الفعالیت نگشته پابرجاست. و حتی اگر ثبت شده باشد نیازی به تمدید ندارد.

آیا نام تجاری یا علامت تجاری قابل انتقال است؟

علامت تجارتی کاملا قابل انتقال است ولی باید توجه داشت که انتقال مالکیت علامت نیز باید در اداره ثبت مالکیت صنعتی به ثبت برسد. و گرنه هر ذی‌نفعی می‌تواند دعوای ابطال علامت مطرح کند. ولی نام تجارتی منفردا قابل انتقال مالکیت نمی‌باشد. مگر آنکه شرکت یا بخشی از آن منتقل شود.

گروه مشاورین حقوقی ایرانلا

برای مشاوره با وکیل متخصص در زمینه مالکیت فکری مثل نفاوت نام تجاری و علامت تجاری و یا طرح صنعتی چه زمانی قابل ثبت است؟، جرم کپی برداری از اختراع، شکایت از سرقت علمی و کپی برداری از کتاب و شکایت نقض کپیرایت و…. می توانید با وکلای متخصص و با تجربه مشاورین حقوقی ایرانلا از طریق شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید و درخواست مشاوره تلفنی با وکلای این مجموعه را داشته باشید.